Lisans eğitimini 2000 yılında Marmara Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümünde tamamlamıştır. Yüksek lisans eğitimini aynı bölümde 2002 yılında bitirmiştir. Doktora eğitimini 2007 yılında Boğaziçi Üniversitesi Atatürk Enstitüsü’nde tamamlamıştır. Doktora eğitimi sırasında Jean Monnet Master Bursu ile 2005-2006 yıllarında Oxford Üniversitesi St. Antony’s College’da bir yıl eğitim almıştır.

2000-2005 yılları arasında Beykent Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümünde araştırma görevlisi olarak çalışmıştır. 2009 yılında Kuveyt Üniversitesi Siyaset Bilimi Bölümünde kısa süreli misafir öğretim üyesi olarak bulunmuştur. 2007-2011 yılları arasında İstanbul Ticaret Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümünde öğretim üyesi olarak çalışmıştır. Doç. Dr. Özcan, Eylül 2011- 2013 tarihleri arasında Dışişleri Bakanlığı Stratejik Araştırmalar Merkezi (SAM) Başkan Yardımcılığı ve 2013- Mayıs 2014 tarihleri  arasında Başkanlık görevini yürütmüştür. Doç. Dr. Özcan halen, Diplomasi Akademisi Başkanı olarak  görevine devam etmektedir.

Mesut Özcan’ın, Sorunlu Miras Irak, İstanbul: Küre, 2003; Harmonizing Foreign Policy. Türkiye, the EU and the Middle East, Aldershot: Ashgate, 2008; ve Medeniyetler ve Dünya Düzen(ler)i (M. Şenel ile birlikte), İstanbul: Klasik, 2010 adlı kitapları yayımlanmıştır. Türk dış Politikası, Ortadoğu siyaseti ve Irak ile ilgili makaleleri ve kitap bölümleri yayımlanan Mesut Özcan, Perceptions, Insight Türkiye ve Divan dergilerinin yayın kurulu üyesidir.”